Accu's & Batterijen voor Brandveiligheid
De technische basis voor continuïteit, inspectiewaardigheid en veiligheid.
Accu’s vormen het hart van elke betrouwbare brandveiligheidsinstallatie. Wanneer de netspanning wegvalt, zijn zij de enige energiebron die garandeert dat noodverlichting, brandmeld- en ontruimingssystemen, RWA-installaties, deurmagneten en kritische doormeldingen blijven functioneren. Een correcte accukeuze bepaalt daarmee niet alleen de betrouwbaarheid van het systeem, maar ook de mate waarin een installatie voldoet aan wettelijke normen en inspectierichtlijnen.
1. De rol van accu’s binnen brandveiligheid
Binnen brandveiligheidssystemen vervullen accu’s een dubbelrol: ze leveren energie wanneer de netspanning wegvalt én zorgen ervoor dat systemen continu in operationele staat blijven. Dit geldt onder meer voor noodverlichting, brandmeld- en ontruimingsinstallaties, rook- en warmteafvoer, deursturingen en doormelding richting meldkamers.
De gekozen accutechniek bepaalt in hoge mate of een systeem voldoet aan normen zoals NEN-EN 54 en NEN-EN 1838, maar ook of het inspectiewaardig is volgens NEN 2654, SCIOS en NOBO. Een installatie kan technisch perfect ontworpen zijn, maar zonder de juiste accukeuze is de betrouwbaarheid bij calamiteiten nooit gegarandeerd.
2. Accutypen binnen brandveiligheid
In de praktijk wordt onderscheid gemaakt tussen compacte accupacks voor noodverlichting en stationaire loodaccu’s voor centrale systemen. Deze twee domeinen verschillen volledig van elkaar, zowel in chemie als in laadtechniek en beveiligingsvereisten.
2.1 Compacte accupacks voor noodverlichting
Noodverlichting maakt doorgaans gebruik van NiCd-, NiMH- of LiFePO4-accu’s. Deze packs zijn compact en ontworpen voor gebruik in armaturen en autonome modules. De chemiekeuze bepaalt onder andere de warmtebestendigheid, levensduur, mate van zelfontlading en benodigde beveiliging.
Zie ook:
2.2 Stationaire loodaccu’s voor centrale systemen
Centrale installaties zoals BMI, OAI en RWA maken gebruik van stationaire loodaccu’s zoals AGM, VRLA of GEL. Deze accu’s leveren een stabiele spanning en hoge capaciteit, en zijn ontworpen voor langdurige betrouwbaarheid in stilstaande toepassingen.
3. Chemieën voor noodverlichting
Elke chemie heeft unieke eigenschappen die bepalend zijn voor levensduur, warmtebestendigheid en betrouwbaarheid.
NiCd: robuust en temperatuurvast
NiCd wordt al decennia toegepast vanwege zijn hoge betrouwbaarheid en goede prestaties in warme armatuurcompartimenten. De cellen kunnen diepontlading beter verdragen dan andere chemieën. Door veranderende regelgeving wordt de inzet van NiCd echter steeds beperkter.
NiMH - compact en cadmiumvrij
NiMH biedt een hogere energiedichtheid dan NiCd en bevat geen cadmium. Het is daardoor milieuvriendelijker en populair in moderne armaturen. In extreme hitte kan de levensduur korter zijn dan bij NiCd.
LiFePO4 - lange levensduur en geavanceerde beveiliging
LiFePO4 staat bekend om zijn lange levensduur en lage degradatie. De chemie werkt alleen veilig en betrouwbaar wanneer het accupack is uitgerust met een BMS of PCM. Deze accu’s mogen uitsluitend worden toegepast in armaturen die hiervoor zijn ontworpen.
4. Beveiliging en compatibiliteit: NTC, BMS en PCM
Beveiliging is essentieel om een accu veilig te kunnen inzetten en vroegtijdige degradatie te voorkomen. NiCd- en NiMH-accu’s maken vaak gebruik van een NTC-sensor die de temperatuur bewaakt tijdens het laden. LiFePO₄-accu’s hebben altijd een BMS of PCM nodig om spanning, stroom, temperatuur en celbalans te bewaken. Zonder deze beveiliging is de accu niet compatibel en ontstaat risico op schade of falen.
Zie ook:
5. Stationaire loodaccu’s in brandveiligheidsinstallaties
Stationaire accu’s vormen het noodstroomfundament van centrale installaties. Ze zijn ontworpen voor langdurige stand-by, met een voorspelbare verouderingscurve en stabiele spanning. Normen zoals NEN-EN 54-4 beschrijven welke eisen worden gesteld aan laadtechniek, autonomie en monitoring.
6. Maatwerk accupacks voor speciale situaties
Bij oudere armaturen of modellen die niet meer verkrijgbaar zijn, is een standaardaccu vaak niet geschikt. In die situaties wordt gekozen voor maatwerk. Daarbij wordt gekeken naar spanning, capaciteit, configuratie, afmetingen, connectoren en de thermische omstandigheden waarin een accupack moet functioneren. Maatwerk kan ook vereist zijn wanneer een armatuur in een kritische omgeving wordt gebruikt of wanneer de originele specificatie niet meer beschikbaar is.
7. Identificatie van de juiste accu
Het bepalen van de juiste vervangingsaccu begint bij het vaststellen van chemie, spanning, capaciteit en beveiliging. Vervolgens spelen de fysieke vorm en connector een belangrijke rol. Met behulp van datasheets, referentiemodellen en digitale hulpmiddelen zoals een accuzoeker kan vrijwel altijd de correcte vervanging worden vastgesteld.
Verdieping:
8. Levensduur, onderhoud en vervanging
De levensduur van een accutype verschilt sterk per chemie. NiCd-accu’s gaan doorgaans vier tot zes jaar mee, terwijl NiMH gemiddeld drie tot vijf jaar functioneert. LiFePO4 onderscheidt zich door een levensduur van zes tot tien jaar. Stationaire loodaccu’s bewegen zich veelal binnen een bandbreedte van drie tot zes jaar.
Bij onderhoud is het van belang onderscheid te maken tussen capaciteitsverlies en echte defecten. Wanneer alleen de energiereserve is afgenomen, kan het volstaan om enkel het accupack te vervangen. Bij beschadigde elektronica, vervorming of thermische problemen is het veiliger om de volledige unit te vervangen. Inspectie volgens NEN 2654 biedt hierbij houvast.
9. Veiligheid, opslag en recycling
Accu’s dienen koel en droog te worden opgeslagen, bij voorkeur in een omgeving met stabiele temperatuur. Bescherm de contacten altijd tegen kortsluiting. Beschadigde of gezwollen accu’s moeten gescheiden worden opgeslagen en zo snel mogelijk worden gerecycled. Voor professionele inzameling spelen Stichting OPEN en WeCycle voor bedrijven een centrale rol.
10. Opleiding en kennisontwikkeling
Voor installateurs en onderhoudspartijen is kennis van accutechniek onmisbaar. Training helpt bij het herkennen van chemieën en beveiligingstypes, het selecteren van de juiste vervangingsaccu’s en het beoordelen van compatibiliteit. Een goed geschoolde monteur voorkomt fouten die later kunnen leiden tot systeemstoringen of afkeur bij inspecties.
11. Andere batterijtypen binnen professionele toepassingen
Naast accu’s die direct verband houden met brandveiligheid, zijn er talloze andere batterijcategorieën die binnen het professionele domein worden gebruikt. Denk aan industriële knoopcellen, medische batterijen, RC-batterijen, afvalcontaineraccu’s of oplaadbare packs voor handgereedschap. Deze vallen niet binnen brandveiligheid, maar zijn voor veel organisaties wel relevant binnen onderhoud en logistiek.